Stowarzyszenie Rannych i Poszkodowanych w Misjach Poza Granicami Kraju zorganizowało w dniach 21-29.09.2024 r. podróż na Półwysep Apeniński w hołdzie żołnierzom 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa – „Pamiętając o przeszłości – w 80. rocznicę bitwy o Monte Cassino oraz bitwy o Ankonę”.
W przedsięwzięciu tym uczestniczyli weterani z najbliższym członkiem rodziny, a także podchorążowie Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu oraz prelegenci, którzy wystąpili na polsko- włoskiej konferencji zorganizowanej w Casamassima.
Trasa naszej podróży wiodła z północnych Włoch na południe. Odwiedziliśmy cztery cmentarze wojenne, na których pochowani są polscy żołnierze 2. Korpusu Polskiego, którzy brali udział w walkach we Włoszech. Na każdej nekropolii towarzyszący nam kapelan WP odprawiał uroczystą mszę świętą, składaliśmy wiązanki kwiatów, zapalaliśmy znicze, oddawaliśmy honory poległym na włoskiej ziemi, a ich pamięć uczciliśmy minutą ciszy. Były to bardzo wzruszające chwile.
Pierwszą nekropolią, którą odwiedziliśmy był Polski Cmentarz Wojenny w Bolonii, który powstał z inicjatywy gen. Andersa. Pochowanych na nim zostało 1432 żołnierzy polskich poległych w walkach na Linii Gotów, w Apeninie Emiliańskim i w bitwie o Bolonię. Ta nekropolia jest największa, jednak najbardziej znane jest Monte Cassino. Ten najsłynniejszy polski cmentarz wojenny powstał w tzw. Dolinie Śmierci między Monte Cassino a Wzgórzem 593, w rejonie najcięższych walk toczonych przez 3. Dywizję Strzelców Karpackich. Znajdują się na nim mogiły 1052 żołnierzy, którzy zginęli podczas walk o Monte Cassino. Krwawa bitwa trwała od 17 stycznia do 18 maja 1944 roku, gdy wreszcie na ruinami położonego na wzgórzu klasztoru św. Benedykta załopotała dumnie polska flaga. Na tej nekropolii pochowany jest tam także generał Anders, który zmarł w Londynie w 1970 roku.
Nasza dalsza podróż wiodła na południe – do miasteczka Casamassima, obok którego położony jest najmniejszy wojenny cmentarz polskich żołnierzy. Pochowano na nim uczestników walk na Linii Gustawa nad rzeką Sangro, a także żołnierzy, którzy zostali ranni pod Monte Cassino i zmarli w szpitalach w Bari i Neapolu. Na otoczonej winnicami nekropolii spoczywa 431 polskich żołnierzy. Na ołtarzu polowym z wizerunkiem Matki Bożej Miłosierdzia z Ostrej Bramy w Wilnie umieszczono inskrypcję: „Nie siłą prawa złamani – mężnie i szlachetnie zginęli”.
„Pamiętając o przeszłości – w 80 rocznicę bitwy o Monte Cassino oraz bitwy o Ankonę” – taki tytuł miała także konferencja, którą zorganizowaliśmy w Casamassima. W wydarzeniu tym wzięli także udział żołnierze włoskiej armii: płk. Antonio Sottile, ppłk. Cosimo Delibero i ppłk Mauro Lasdtella, weterani włoscy, społeczność lokalna oraz przedstawiciele Polonii włoskiej i środowiska kulturalnego włosko-polskiego, przedstawiciele lokalnych władz z panią wiceburmistrz Casamassimy Accurrą Acciani na czele, a także przedstawiciele środowisk decydenckich i naukowych oraz administracji publicznej.
Materiały w tej konferencji są dostępne tutaj
Nasi włoscy goście obejrzeli wystawę fotograficzną, która przedstawia sylwetki członków naszego stowarzyszenia rannych podczas zagranicznych operacji wojskowych. W konferencji uczestniczyło również Stowarzyszenie Włosko-Polskie ,,Piccola Polonia” reprezentowane przez prezes Żanetę Nawrot i Gianluca Vernole. Władze organizacji podpisały umowę partnerską ze Stowarzyszeniem Rannych i Poszkodowanych w Misjach Poza Granicami Kraju.
Podczas konferencji wysłuchaliśmy ciekawych wykładów. Mjr Witold Kortyka przedstawił szlak bojowy 2 Korpusu gen. Andersa – od sowieckiej niewoli do zakończenia II wojny światowej, płk w st.spocz. Marek Skolimowski opowiedział o życiu i służbie dowódcy 2 Korpusu, płk. w st. spocz. Zbigniew Zalewski przypomniał biografię mjr Stanisława Warchałowskiego, jednego z uczestników walk na włoskiej ziemi. Dr hab. Grzegorz Ciechanowski, prof. US, omówił udział polskich żołnierzy w wojskowych operacjach NATO. Podczas konferencji wystąpili także podchorążowie Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu: pchor. Marek Warowny opowiedział o Monte Casino, pchor. Szymon Waltrowski – o bitwie pod Loreto, pchor. Wiktor Misterski – o bitwie pod Ankoną i pchor. Arkadiusz Nowak – o bitwie o Bolonię. Został również odczytany wykład płk. rez. dr. hab. Dariusza Kozerawskiego – prof.zw. UJ, który również jest weteranem misji.
Kolejnym przystankiem naszej podróży był położony u stóp bazyliki Polski Cmentarz Wojenny w Loreto. Spoczywa na nim 1112 żołnierzy 2. Korpusu z okresu II wojny światowej. Miejscowi Włosi pamiętają, że podczas walk o wyzwolenie miasta w bazylikę trafiła bomba wywołując pożar. Ogień ugasili Polacy, ratując XV-wieczną świątynię. O tym wydarzeniu przypomina dziś polska kaplica w bazylice.
Ostatnim punktem podróży była Ankona, miasto o które walczyli polscy żołnierze. Bitwa o miasto portowe Ankonę była w całości zaplanowana i zrealizowana przez żołnierzy 2. Korpusu i odniosła zwycięstwo nad wojskami hitlerowskimi. Wyzwolenie przez Polaków Ankony otworzyło drogę do przerzutu zaopatrzenia wojsk drogą morską z wykorzystaniem portu morskiego.
Nasza historyczna podróż do Włoch „Pamiętając o przeszłości – w 80 rocznicę bitwy o Monte Cassino oraz bitwy o Ankonę” odbyła się w ramach zadania publicznego zleconego przez MON i dofinansowanego ze środków budżetu państwa. Honorowy patronat nad naszym projektem objęła Ambasada RP we Rzymie, zaś patronat honorowy nad uroczystościami patriotyczno-religijnymi na polskich cmentarzach objął biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz.
